e-pazar -Bir Perspektif-

Şöyle bir etrafımıza bakalım. Kullanmadığımız ama atılmayı da gerektirmeyecek ne kadar çok şey birikmiş. Elbiseler, ayakkabılar, kitaplar, defterler, hediyelik eşyalar, cd’ler, bilgisayarlar, tv’ler teypler, hatta, dolap, masa, koltuklar, halılar, tabak, bardak ve çatal-kaşıklar. Daha sayılabilecek bir sürü kullanılmayan malzeme.

Benzer şekilde satın almamız gereken, belki zamandan, belki parasal şartlardan alamadığımız birçok ihtiyacımız da var.

İki liste yapalım birincisi elden çıkarılması gerekenler, ikincisi ihtiyaçlar için. Elden çıkarılacakların bakımını yapıp, fotoğrafını çekip paketleyelim. 

Sonra fotoları internet sayfamıza yükleyip özelliklerini anlatalım. Bu sayfamız Facebook benzeri birşey olsun.  Yüklediğimiz ürün sağ tarata görünsün. Örneğin “bir ayakkabı var. Hala kullanılabilir durumda. Ama çocuk büyüdüğü için ayağına dar geliyor,” biçiminde ve bunun değerini 10P (Puan, Para, Punkt) olarak belirleyelim. Aynı şekilde, kazak 22P, çatal ve kaşıklar 15P, Çanta 30P, Kitaplar 20P gibi ve listemizin değeri, toplam 97P olsun.

EBAY’de para karşılığ yapılanın basitleştirilmiş biçimi ve para yerine P kullanılmakta. Bu şekilde binlerce insanın ürünlerini sergilediğini varsayalım.

Diyelim benim ürünlerime ayakkabı hariç birileri talip oldu ve ben onlara izin verdim. Adreslerine ödemeli olarak gönderdim. Şimdi hesabımda 87P birikmiş olur. Bir çift ayakkabı, iki kitap ve çanta istiyorum. Bunları toplam 80P’a buldum. Bunların herbiri ayrı kişilerde mevcut. Talep ediyorum. Adresime geliyor ve ben posta parası verip imzalıyorum. Böylece bu alışveriş onaylanmış oluyor.

Biraz daha genişletelim. Bakkalımda stok fazlası makarnalar var. Bunları belli bir P değer karşılığında e-bazar sayfasına yüklüyorum. Sigara yükleyen bir başkasından bir miktar P karşılığında sigara alıyorum. Sigara sergileyen ise bir başkasının yüklediği pilleri ötekinin kalemlerini alıyor.

Toptancıya bağımlı kalmadan paralel zeminde mal dağılımını sağlar. Buna atölyelerin, evde çalışanların ürünlerini katalım. Ya da bir yerde çalışan işçilerin aldıkları ucuz ürünleri bu pazara dahil ettiklerini düşünelim.

Daha da öteye gidelim. Mübadele için ayırdığımız malları belediyenin açmış olduğunu varsayacağımız bir mağazaya götürüp teslim ettiğimizi düşünelim.  O ürünümüz internet sayfasında olduğu gibi bölüm ve kategorilerine göre yerleştirilsin. Biz ihtiyacımızı da ordaki bilgisayara bakıp hemen talep edebiliriz. Aldığımızda bilgisayardaki listeden düşsün. Orda cafelerin, yemekhanelerin, kütüphanelerin olduğunu da düşünelim. Hem sosyal ve kültürel dayanışma hem de ekonomik faaliyet.  Aynı binada ya da yanıbaşında tamir edilmeyi gerektirecek eşyalar için atölyeler olsun. Örneğin kitap yıpranmışsa yapıştıracak bir mekan, elbisede ihtiyaç varsa terzi, kaşıkları parlatacak bir işlemeci gibi.

Bir genç arkadaşımız diyor ki, değişim için verecek birşeyim yok. Ama birşeyler de almak istiyorum. Öyleyse çalışarak bu sisteme katılabilir. Gelen eşyaları kategorilere yerleştirecek ya da ordan alıp tüketiciye götürecek personel lazım. Tamir ve düzeltme bölümlerinde çalışacak birileri lazım. Cafe, yemekhane vb için çalışacaklar da çalıştıkları zaman dilimi için belli bir sayıda “P” alacaklardır. Bu internet sayfasındaki hesaplarına kaydedilecek. Yani paraya dönüştürmek mümkün olmayacak. Aynı şekilde bir arkadaşımız kürtçe dersi vermek istiyor, bir grup müzik dinletisi, diğeri bilgisayar kullanmayı, öteki elektronik eşya tamiri öğretmeyi istiyor. Uygunsa mevcut kuruluşlara, okul derslikleri, konser salonları, bilgisayar eğitim merkezleri, elektronik eşya üretim atölyelerine başvurup bunu gerçekleştirebilirler. Ya da bir şirket belli bazı şartlar altında buna katılabilir.

Tabii ki bütün bunların hepsi e-Pazar sistemine kayıt edilecek. Karşılığında P hesabına yazılacak. Ama karşılığında ilgili sisteme katılan lokantadan yemek yiyebilecek, mağazadan elbise alabilecek, otobüs veya tramvayla yolculuk yapabilecek ve karşlığında da para ödemeyecek. Toplamış olduğu punktları verecek. Bu da kredi kartı gibi bir P-hesap kartı aracılığıyla olabilir.

Sistemin iyi işleyebilmesi için bir kentin sınırlarını kapsayacak bir kurum ve şubelerinin oluşması gerekecek. Bu kurumun merkezinde bilgisayar sistemi ve onu işletecek teknik personel olacak. Aynı zamanda organizasyon, araştırma-geliştirme birimi bulunacak. Ve en önemlisi, sistemin aksaklıkları ya da üyelerin usulsüzlüklerini araştıracak, inceleyecek ve karar verecek bir hukuk kurulu olacak. Burdaki tüm personel ise sisteme dahil olan profesyoneller ve üyeler eliyle yürütülecek. Bunların çalışma, tartışma ve kararları tüm üyelere açık ve katılımcı olacak.

Bunun için mevcut sistemi yıkmak gerekmiyor. Üç beş arkadaşda yapabilir, tüm dünya da ve hepsi içiçe de yürüyebilir. Aynı kişi iki mekanizma içinde de bulunabilir.

Kısa bir anlatım ve küçük bir perspektif. Ama mümkün. Unutmayalım nasıl düşünürsek öyle de yaratabiliriz.